Beatrycze Nowicka Opowiadania

Modyfikowany węgiel (recenzja, E)

Duchy w powłokach

Richard Morgan, wyd. MAG

Pierwszy tom cyklu o Takeshim Kovacsu

Beatrycze Nowicka: 7/10

Z prochu powstałeś, w dane się obrócisz, czyli słów kilka o „Modyfikowanym węglu” Richarda Morgana.

Lektura „Modyfikowanego węgla” to w moim przypadku kolejny przykład na potwierdzenie przysłowia „lepiej późno, niż wcale.” Do tej pory tak się jakoś składało, że omijałam tę powieść, a niesłusznie, bo to rzecz dobra i godna polecenia.

Richard Morgan zadbał, by wszystkie elementy autorskiej kreacji prezentowały wyrównany, wysoki poziom i elegancko do siebie pasowały. Świat został nakreślony wyraziście – zwracają uwagę liczne pomysły autora, od tych istotnych dla fabuły, po budujące klimat drobiazgi. Czytając, odnosi się wrażenie, że to uniwersum rozciąga się w czasie i przestrzeni poza wycinek, w którym toczy się akcja, a to zawsze pożądana cecha. Morganowi udała się również kreacja bohaterów, jego postaci są interesujące, często niejednoznaczne, uwikłane w sieć zależności. Najważniejszy z nich, Takeshi Kovacs, przykuwa uwagę i budzi sympatię.

Kryminalna intryga została bardzo przyjemnie zawikłana, dzięki czemu śledzi się ją z zainteresowaniem, snując własne teorie. Czuje się, że Morgan szanuje inteligencję czytelnika. Podczas czytania pierwszej rozmowy z Bancroftem wymyśliłam własne rozwiązanie zagadki – znalazłam je kilkaset stron dalej, ale w innej roli, niż się spodziewałam, gdyż prawdziwy bieg wydarzeń okazał się odmienny. Nierzadko zdarza się, że autorzy zaczynają dobrze i intrygująco, a potem rozwiązanie akcji rozczarowuje. Autor „Modyfikowanego węgla” zadbał o to, by zakończenie sprostało oczekiwaniom odbiorcy, i sprawnie splótł wszystkie wątki.

Ważne też, że całość ma swój klimat – noir wymieszany z cyberpunkiem sprawdza się nieźle. Autor wplótł też w powieść refleksje związane z wymyśloną na jej potrzeby technologią zapisu ludzkiego umysłu – związane z poczuciem tożsamości, ale też kwestiami etycznymi. Bardzo lubię, gdy w książkach, których akcja toczy się w przyszłości, bohaterowie wspominają wymyślonych przez autora artystów i myślicieli, a nie tylko tych nam znanych. Tak jest i w „Modyfikowanym węglu”, co więcej, pojawiające się tu i ówdzie cytaty oraz wiersze brzmią naprawdę dobrze.

Owszem, gdyby zwrócić uwagę na nazwijmy to warstwę „naukową”, cała koncepcja wydaje się mocno problematyczna. Przede wszystkim, nasz umysł zapisywany jest w konfiguracji połączeń nerwowych w mózgu (a pewnie i nie wyłącznie, bo wewnątrz neuronów mogą zachodzić procesy zmieniające ich zachowanie w odpowiedzi na bodźce), która to konfiguracja kształtuje się latami. Jak więc miałoby dochodzić do jego szybkiego nadpisywania? W jaki sposób stos miałby zbierać informacje o aktywności całego mózgu i jak można byłoby pomieścić tyle danych? Albo inna kwestia – jak właściwie rozmnażają się ci z ludzi, którzy korzystają ze sztucznych powłok? Narkotyk obniżający temperaturę ciała, raczej nie miałby prawa działać tak, jak to opisano. Odnoszę wrażenie, że im bardziej zacznie się drążyć w założeniach, tym mniej prawdopodobne się one okażą. Niemniej, ogólne walory estetyczne koncepcji sprawiły, że śledziłam akcję, zamiast się nad tym zastanawiać.

Zastanawiałam się nad oceną, jednak 8/10 rezerwuję sobie zwykle dla książek, które były w stanie mnie głębiej poruszyć, skłonić do dłuższej refleksji już po zakończeniu lektury. Być może – jak się nad tym zastanawiam – częściej dostają je utwory, w których można znaleźć pozytywne, humanistyczne przesłanie, tymczasem Morgan co do ludzkości złudzeń raczej nie żywi. „Modyfikowany węgiel” doceniam jako bardzo solidną rzecz i wartościową lekturę, jednak chyba nie zaliczę jej w poczet książek, które odcisnęły swoje piętno na moim umyśle. Może pod tym względem była to lektura spóźniona – gdyby to była pierwsza z książek o zdigitalizowanych umysłach, jaką bym przeczytała, z pewnością zrobiłaby wrażenie o wiele większe.

Wszystkie trzy tomy o cyklu Takeshim ukazały się w Polsce. Choć jednak doceniam tom pierwszy (który, co warto zauważyć, opowiada zamkniętą historię), nie czułam się po jego lekturze na tyle zaangażowana, by przeczytać części kolejne. Choć nie wykluczam, że może kiedyś i po nie sięgnę.